Demans Nedir ve Hangi Türleri Vardır?

Demans, genellikle yaşlılıkla ilişkilendirilen, kişinin hafızasını, düşünme şeklini ve günlük yaşamını etkileyen bir beyin hastalığıdır. "Unutkanlık" olarak bilinse de demans sadece hafıza kaybı değildir. Kişinin konuşması, karar verme yeteneği, dikkat süresi ve hatta kişiliği bile değişebilir.

1. Alzheimer Hastalığı:

En yaygın demans türüdür.

Belirtileri şunlar olabilir: Yakın zamanda yaşanan olayları unutma (örneğin: ne yediğini hatırlamamak), aynı soruları tekrar tekrar sorma, tanıdık yerlerde kaybolma.

Daha derin örneklendirecek olusak, Ayşe Teyze, her gün torununa aynı hikâyeyi anlatıyor ve kısa bir süre önce kaybettiği eşinin hâlâ yaşadığını düşünüyor. Yada yemek yaptıktan sonra ocağı kapatmayı unutuyor. Bunlar Alzheimer belirtisi olabilir.

2. Vasküler Demans:

Beyne giden kan akışında sorun olursa ortaya çıkar. Genellikle felç sonrası görülür.

Belirtileri: Ani unutkanlık değil, adım adım kötüleşme, plan yapmada zorlanma, duygusal iniş çıkışlar gibi.

Örneğin, Mehmet Amca bir süre önce hafif bir felç geçirdi. Sonrasında hem hafızasında hem de konuşmasında bozulmalar başladı. Ayrıca daha çabuk sinirlenmeye başladı. Doktoru buna “vasküler demans” dedi.

3. Lewy Cisimcikli Demans:

Alzheimer'a benzer ama farklı belirtiler de içerir.

Belirtileri: Görsel halüsinasyonlar (olmayan şeyleri görmek), hareketlerde yavaşlama (Parkinson’a benzer), dikkat dalgalanmaları (bir gün iyi, bir gün kötü).

Mesela, Fatma Teyze zaman zaman evde yabancı insanlar gördüğünü söylüyor ama kimse yok. Bazen elleri titriyor ve yürürken zorlanıyor. Gün içinde kafası çok açıkken, akşamları ne söylediğini unutabiliyor.

4. Frontotemporal Demans:

Genç yaşlarda başlayabilir (genellikle 40-60 yaş araonusı). Beynin ön kısmı etkilenir.

Belirtileri arasında uygunsuz davranışlar (örneğin: kalabalıkta bağırmak), aşırı yemek yeme veya kontrolsüz alışveriş, konuşma bozuklukları yer alır.

Örneğin Ali Bey 55 yaşında ve son zamanlarda çok garip davranmaya başladı. Daha önce çok nazikken artık patavatsızca konuşuyor. Ayrıca sürekli tatlı yiyor ve durmadan aynı kelimeleri tekrar ediyor.

Sonuç olarak, birçok demans tipi vardır fakat her unutkanlık demans değildir. Ancak unutkanlık günlük hayatı etkiliyorsa, bir uzmana başvurmak gerekir. Erken teşhis, hem hasta hem de ailesi için çok şey fark ettirebilir.