En Tehlikeli Kişilik Tipi: Karanlık Empatlar

Karanlık empat terimi, kişilik psikolojisinde "Karanlık Üçlü" olarak adlandırılan kişilik özelliklerini taşıyan ancak empati yeteneği de yüksek olan insanları tanımlamak için kullanılır. Karanlık Üçlü; narsisizm, makyavelizm ve psikopati kişilik özelliklerini içerir. Narsisizm, kendini aşırı beğenme, üstün görme, ilgi odağı olma isteği; makyavelizm, manipülatif olma, çıkarcı düşünme, başkalarını kendi amaçları için kullanma ve psikopati, duygusal soğukluk, vicdan eksikliği, empati yoksunluğu olarak ifade edilir. Karanlık empat olarak tanımlanan kişiler, bu özelliklerden bazılarına sahip olmalarına rağmen empati yetenekleri, yani kendini duyguda ve düşüncede başkalarının yerine koyma yetenekleri, oldukça yüksektir fakat bu yeteneklerini genelde manipülasyon, kontrol etme veya sosyal avantaj elde etme amacıyla kullanırlar.

Empati, bilişsel ve duygusal olmak üzere iki başlıkta incelenir. Bilişsel empati, başka bir kişinin ne hissettiğini veya düşündüğünü anlama yeteneğidir. Bu empati türüne sahip kişiler, bir kişinin bakış açısını anlayabilir, duygularını tanıyabilir ama bunları hissetmez. Duygusal bağ kurmaya değil anlamaya ve analiz etmeye odaklanırlar. Duygusal empati ise, başka bir kişinin hissettiklerini içselleştirme ve aynı duyguları deneyimleme yeteneğidir. Başkalarının hislerini paylaşmaya ve duygusal bağ kurmaya dayanır. Karanlık empat kişiliğe sahip olan bireylerde daha çok bilişsel empati görülür, duygusal empati ise çok azdır veya hiç yoktur. İşte bu özellikleri, onların "en tehlikeli kişilik tipi" olarak anılmasının nedenidir. Sizin duygu ve düşüncelerinizi çok iyi anlarlar ancak amaçları bu duygularınızı paylaşmak veya size yardımcı olmak değil sizi manipüle etmektir.

Zihinsel sağlık profesyonellerine göre karanlık empatlar, Karanlık Üçlü kişilik tipine sahip insanlardan duygusal açıdan daha tehlikeli olabilir. Klinik Psikolog Dr. Ramani Durvasula bunun sebebinin, karanlık bir empatın insanlara daha sıcakkanlı davranması, onları yakınına çekmesi ve sonuçta daha çok zarar vermesi olduğunu söylemektedir. Durvasula'nın ifade ettiğine göre, "Birine ne kadar yakın olursanız, ona o kadar çok zarar verebilirsiniz."¹

Bir Karanlık Empatı Nasıl Ayırt Edebiliriz?

Psikolog Özlem Tokgöz Özsoylar, karanlık empat bir kişinin nasıl tespit edileceğini şu şekilde açıklar: "Karanlık empatikler, her ne kadar sizin dostunuzmuş gibi ya da sizin yanınızdaymış gibi gözükseler de alaycı mizahı çok sıkı şekilde kullanırlar, incitici şakalar yapabilirler. Karşı tarafı iğneleyen, onu küçük gören söylemlerde bulunabilirler. Karanlık empatlar, suçluluk duygusunu kullanmayı çok severler. Suçluluk duygusunu kullanarak yani sizi kendinize sık sık suçlu hissettirerek istediği şekilde düşünmenizi ya da davranmanızı sağlamaya çalışırlar. Yani suçluluk duygusuyla sizi manipüle etmeye çalışırlar. Çoğu zaman duymaktan hoşlanacağınız sözleri söyleyip gerçekten size davranılmasını istediğiniz şekilde davrandıkları için ilk etapta size çok hoş ve çekici gelebilirler."²

Kendimizi Nasıl Koruyabiliriz?

Karanlık empatlardan korunmanın en etkili yolu, farkındalıktır. Manipülasyonlarının farkında olmak ve sınırlarınıza sahip çıkmak, sizi daha fazla etkilemelerini engelleyebilir. Karanlık empatlar, başkalarının zayıflıklarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanma eğiliminde olduklarından dolayı sınırlarınızı net bir şekilde çizmek ve suçluluk duygusunun en büyük silahları olduğunun farkına varmak, onları etkisiz hâle getirebilir. Bu şekilde karanlık empatların manipülasyonlarından korunabilir ve daha sağlıklı ilişkiler kurabilirsiniz.