Kısaca CYBH

"Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyon" (CYBE) terimi, cinsel temas yoluyla enfeksiyona neden olan bir patojene (hastalığa neden olan mikroorganizma) atıfta bulunurken, "Cinsel Yolla Bulaşan Hastalık" (CYBH) terimi, bir enfeksiyondan gelişen tanınabilir bir hastalık durumunu ifade eder.

Bakteriler, virüsler veya parazitlerin vücuda saldırdığı bir enfeksiyon, hastalıktan önce gelir ve bir enfeksiyon sıfır semptomla sonuçlanabilirken, hastalık genellikle açık belirtilerle gelir. Bunu şu şekilde düşünebilirsiniz: Bir hastalık her zaman bir enfeksiyon olarak başlayacaktır. Ancak tüm enfeksiyonlar hastalığa dönüşmez.

CYBE Açısından Risk Altında Olanlar

•       Birden çok kişiyle, korunmasız cinsel ilişkiye girenler,

•       Kadın ve erkek seks işçileri,

•       Seks işçilerinin müşterileri,

•       Kendinde veya cinsel partnerinde CYBE öyküsü olanlar,

•       Alkol ve uyuşturucu kullananlar (enfeksiyonu olan kişinin kullandığı enjektörün diğer kişiler tarafından kullanılması),

•       Manikür, pedikür aletleri ve jilet gibi eşyaları ortak kullananlar,

•       Sünnet, akupunktur, epilasyon, piercing, dövme yapılırken kullanılan aletlerin steril hale getirilmeden kullanıldığı bireyler,

•       Diş tedavisinde kullanılan aletlerin steril hale getirilmeden kullanıldığı bireyler,

•       Kan ve kan ürünleri nakli yapılanlar.

CYBE’lerin Bulaşma Yolları

1)   Korunmasız cinsel ilişki başlıca bulaşma yoludur. Deri ve mukoza bütünlüğü bozukken yapılan öpüşme, ağız içindeki yaralar, anal ve oral ilişki bulaşmayı kolaylaştırır.

2)   Anneden bebeğe geçiş

·        Gebelikte: HIV/AIDS, hepatit B-C ve sifiliz,

·        Doğumda: Gonore, klamidya, genital herpes, genital siğil,

·        Doğumdan sonra (emzirme ile): HIV/AIDS,

3)   Kontrol edilmemiş kan ya da kan ürünleri (Sifiliz, HIV ve Hepatit B-C)

·        Kan ve ürünleri ile doğrudan temas, kan nakli,

·        Steril hale getirilmemiş kulak delme, dövme, akupunktur, sünnet, manikür ve pedikür aletleri,

·        Ortak kullanılan diş fırçası, jilet ve tıraş bıçağı, enjektör,

·        Steril edilmemiş tıbbi aletlerle tedavi yapılması (diş tedavisi vb.),

·        Damar içi uyuşturucu kullanımı.

CYBH Semptomları

Hastalık semptomatik bir enfeksiyon ile başlarsa, ilk önce şunları yaşayabilirsiniz:

·        Cinsel aktivite veya idrara çıkma sırasında ağrı veya rahatsızlık,

·        Vajina, penis, testisler, anüs, kalçalar, uyluklar veya ağız üzerinde veya çevresinde yaralar, şişlikler veya döküntüler,

·        Penis veya vajinadan olağandışı akıntı veya kanama,

·        Ağrılı veya şişmiş testisler,

·        Vajina içinde veya çevresinde kaşıntı,

·        Cinsel aktivite sonrası kanama veya beklenmeyen regl periyotları.

Ancak her enfeksiyonun semptomları olmadığını unutmayın.

Bir enfeksiyon hastalığa ilerlerse semptomlar değişebilir. Bunlardan bazıları cinsel aktivite sırasında ağrı, idrar yaparken ağrı ve düzensiz veya ağrılı regl periyotları gibi yukarıdakilere benzer olabilir.

Ancak diğer semptomlar oldukça farklı olabilir ve hastalığa bağlı olabilir. Örneğin:

·        Ateş,

·        Tekrarlayan ağrı,

·        Tükenmişlik, aşırı yorgunluk,

·        Hafıza kaybı,

·        Görme veya işitme değişiklikleri,

·        Mide bulantısı,

·        Kilo kaybı,

·        Yumru veya şişlikler,

Sık Görülen CYBH’ler

·        Bel soğukluğu (Gonore),

·        Frengi (Sfiliz),

·        Üretrit (Klamidya, Mikoplazma/Üreaplazma) ,

·        Siğil (Kondülom=HPV),

·        Uçuk (Herpes enfeksiyonu=HSV),

·        Hepatit (Hepatit B ve Hepatit C virüsleri),

·        AIDS (HIV enfeksiyonu),

·        Trikomonas.

Hastalık Ne Zaman Belli Olur?

Süre enfeksiyonun türüne ve kişinin bağışıklık durumuna göre değişir. Bakteriyel enfeksiyonlar (bel soğukluğu, üretrit), bazı viral enfeksiyonlar (herpes) genelde 2-3 gün içinde klinik bulgu verir. Buna karşılık viral enfeksiyonların belirtisi (hepatit, HIV) daha uzun süre içinde ortaya çıkabilir ve sadece kan testleri ile de saptanabilir.

Hayati Risk Var Mıdır?

Tedavi edilmemiş her hastalık önemli sağlık sorunlarına yol açabilir. Üretritler özellikle gonoreye bağlı enfeksiyonlar erkeklerde sperm kanallarında enfeksiyonlar ve tıkanmaya yol açabilir.

Hepatit enfeksiyonları karaciğer yetmezliği ile sonuçlanan ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. HIV enfeksiyonu tedavi edilmediği takdirde bağışıklık sistemini baskılayarak pek çok ek soruna neden olur.

Kansere Sebep Olur Mu?

HPV enfeksiyonları ülkemizdeki formları genelde erkeklerde sadece peniste lezyon oluştururken, yurt dışı formları penis kanserlerinin en önemli nedenleri arasındadır. Yine HPV enfeksiyonları kadınlarda rahim ağzı kanserlerinin en önemli nedenlerinden biridir.

Hangi doktora görünmek gerekir?

Erkekler için Üroloji, kadınlar için Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı tarafından değerlendirme yapılmalıdır.

Korunma Yolları Nelerdir?

Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunmanın önceliği korunmalı cinsel ilişkidir. Prezervatif kullanımının önemi anlatılmalıdır. Ayrıca düzenli kontrol de önemlidir. Erkeklerde ürolojik muayene ile HPV tarzı lezyonların varlığı ve kan testleri ile hepatit ve HIV kontrolü yapılabilir. Kadınlarda da aynı şekilde düzenli jinekolojik muayene ile vajinal smear ve kan testleri ile değerlendirme yapılmalıdır.

Bazı Tedavi Seçenekleri

·        Antibiyotikler

·        Diğer oral veya topikal ilaçlar

·        Ameliyat

·        Lazer

Tedavi tamamlanana kadar cinsel ilişkiden kaçınmak gibi yaşam tarzı değişiklikleri yapmanız da tavsiye edilebilir.

Sizlere kısaca CYBE ile CYBH farklarından bahsettim. Birbirlerinden çok da farklı olmadıklarını hep birlikte gördük. Nasıl bulaştığından, genel belirtilerinden, sık görülen türlerinden, başvurabileceğiniz polikliniklerden bahsettim.

40'dan fazla bulaşıcı türü olan cinsel yolla bulaşan hastaklıkların gerek ülkemizde çekinilen gerek üstünden geçilen konular olması sebebiyle seri şeklinde yazmaya karar verdim. Tedavisi olmayan benim tabirimle geri dönüşü olmayan hastalıklar var ve biz gençlerin bilinçlenmesi, çevresindekileri bilinçlendirmesi gerekiyor.

Mustafa Kemal Atatürk demiştir ki ''Eğitim, kültür ve bilgi aydınlığa açılan en geniş penceredir.'' Bizler bilgilerimizi çoğaltmak ve yaymakla sorumluyuz. Gelecek nesilleri bu tip önüne geçilebilecek hastalıklardan korumamız gerekir.

Serinin bir sonraki yazısı neden eğitim hayatlarımıza cinsel sağlık-üreme sağlığı dersleri eklenmesi gerektiğini destekleyen bir yazı olacak.

Diğer yazıyı beklerken bıraktığım linkleri inceleyin, bol bol okuyun, anlatın ve lütfen korunun!

Referanslar

1.      https://www.memorial.com.tr/saglik-rehberi/cinsel-yolla-bulasan-hastaliklar-nelerdir

2.      https://www.medicalpark.com.tr/cinsel-yolla-bulasan-hastaliklar/hg-2397

3.      http://ailehekimi.medicine.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/581/2019/04/Cinsel-Yolla-Bula%C5%9Fan-Hastal%C4%B1klar.pdf

4.      https://www.healthline.com/health/sexually-transmitted-diseases#outlook