Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu (MDB)

Mevsimsel geçişlere bağlı olarak bireylerin yaşadığı depresyon gibi olumsuz özellikleri barındıran bozukluk türüdür.

2 min read

-Seasonal Affective Disorder- (SAD)

MDB Nedir?

Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu (MDB), kişinin ruh halinin mevsim değişimlerine bağlı olarak bozulduğu bir tür depresyondur. En sık kış aylarında görülür ve ilkbaharda düzelir. Bazı insanlarda ise tam tersi olur: yazın başlar, sonbaharda geçer.

Bu bozukluk, daha çok kuzeyde, gün ışığının az olduğu bölgelerde yaşayanlarda görülür. Bunun nedeni, beynin kimyasını etkileyen güneş ışığı eksikliği olabilir.

Belirtileri Nelerdir?

MDB, klasik depresyon belirtilerine benzese de bazı farklılıklar gösterir.

Kış aylarında görülen belirtiler:

  • Enerji düşüklüğü
  • Sürekli uyuma isteği
  • Daha çok yemek yeme (özellikle tatlı ve hamur işi)
  • Sosyalleşmekten kaçınma
  • Karamsarlık ve isteksizlik

Yaz aylarında görülen belirtiler:

  • Uykusuzluk
  • İştah kaybı
  • Huzursuzluk ve sinirlilik

Neden Olur?

MDB’nin kesin nedeni bilinmese de bazı etkenler şunlardır:

  • Güneş ışığının azalması, vücudun biyolojik saatini (uyku-uyanıklık ritmi) bozar.
  • Güneş eksikliği, melatonin hormonunu artırır → bu da halsizlik ve uykuya neden olur.
  • Aynı zamanda serotonin seviyesi düşer → bu da moral bozukluğu yaratır.
  • Ailede depresyon öyküsü olan kişilerde risk daha yüksektir.

Kimlerde Daha Sık Görülür?

  • Kadınlarda daha yaygındır.
  • Genellikle 18-30 yaş arasında başlar.
  • Kuzey ülkelerinde, güneşi az gören yerlerde yaşayanlarda sık görülür.

Tanı Nasıl Konur?

Bir psikiyatrist, kişinin şikayetlerini dinler ve mevsimsel örüntüyü araştırır. Yani belirtiler her yıl aynı dönemde mi başlıyor, yılın geri kalanında geçiyor mu? Buna göre tanı konur.

Tedavi Yöntemleri

MDB tedavi edilebilir bir durumdur. Yaygın yöntemler şunlardır:

1. Işık Terapisi

  • Parlak ışıklı özel lambalarla sabah saatlerinde 30-45 dakika ışık alınır.
  • Özellikle kış MDB’sinde çok etkilidir.

2. İlaç Tedavisi

  • Antidepresanlar kullanılabilir, özellikle SSRI grubu ilaçlar (örneğin Prozac).
  • Işık tedavisi yeterli olmazsa tercih edilir.

3. Psikoterapi

  • Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT), kişinin olumsuz düşünce kalıplarını değiştirmeye yardımcı olur.

4. Günlük Hayatta Yapılabilecekler

  • Gün ışığında vakit geçirmek (örneğin yürüyüş yapmak)
  • Spor yapmak
  • Uyku düzenine dikkat etmek
  • Sağlıklı beslenmek
  • Sosyal hayattan kopmamak

Nasıl Önlenebilir?

Tam olarak önlenemez ama belirtileri azaltmak mümkün:

  • Güneşli havalarda dışarı çıkmak
  • Sonbahar gelmeden ışık tedavisine başlamak
  • D vitamini seviyesini kontrol ettirmek
  • Stresle baş etmeyi öğrenmek

Diğer Bozukluklarla Karıştırılabilir mi?

Evet. MDB, klasik depresyon, distimi ve hatta bipolar bozuklukla karıştırılabilir. Bu yüzden dikkatli tanı koymak önemlidir. Önemli olan, belirtilerin hep aynı mevsimde ortaya çıkması ve yılın diğer zamanlarında kaybolmasıdır.

Sonuç

Mevsimsel Duygulanım Bozukluğu, özellikle kış aylarında ruh hali değişiklikleriyle kendini gösteren, ama doğru tedaviyle kontrol altına alınabilen bir rahatsızlıktır. Erken tanı ve uygun destekle, kişinin yaşam kalitesi ciddi oranda artar.