P4C (Philosophy for Children) Ne için , Kim için?
Çocuk, felsefe, çocuklar için felsefe, Nilay Dalyan ile bir söyleşi
Son dönemlerde adını çokça duyduğumuz bir kavram var : çocuklar için felsefe.
5 yaş ve üzeri çocuklar için uygun olan bu program onların sosyal, bilişsel gelişimi için önem kazanıyor.
Kurucu LIPMAN’ a göre; iyi bir rehberle felsefe yapmaya erken yaşlarda başlamanın çocukların zihinsel ve duygusal açıdan gelişmelerindeki önemi büyüktür.
- P 4 C, Fikirlerin paylaşılması ile 4C işbirlikçi ( collaborative ), yaratıcı ( creative ) , özenli ( caring ), eleştirel ( critical) temeline dayanır.
- P 4 C, tüm disiplinlerde kullanılmak üzere tasarlanan, çocukların ve gençlerin küresel vatandaşlar olarak bakış açılarına ve deneyimlerine değer veren bu diyalog odaklı yöntem kırk altı yıldır dünya çapında uygulanan UNESCOtarafından onaylanan pedagojidir.
[1]
İşte bu kapsamda detaylı bilgiyi çocuk kitapları ı yazarı ve p4c uzmanı Nilay Dalyan [2]ile konuştuk:
Çocuk kitaplarıyla p4c eğitimi nasıl yapılır?
P4C bir çok uyaran ile yapılabilir ancak benim uygulamayı en çok sevdiğim uyaranlar çocuk kitapları. Çocuk kitapları aynı zamanda çocukların edebiyatla ilişkisini ve okuduğunu anlama becerilerini geliştiriyor. Çocuk kitabını, oradaki hikayeyi bir soruşturma ortamına taşıyoruz. Bazen bu hikayedeki bir cümleden bazen de verdiği bir mesajdan yola çıkarak çocukların düşünme becerilerini gelişmesini destekliyoruz. Uygulama aşamasında bir grup çocuk çember şeklinde oturuyor, bir kolaylaştırıcı ve bir çocuk kitabımız oluyor. Amacımız birbirine özen gösteren derinlikli bir düşünen topluluk içinde soruşturma yürütmrk.
P4C için kitap nasıl seçilir?
P4C için sectigimiz çocuk kitaplarında çocuk edebiyatından beklediğimizden farklı bir şey beklemiyoruz aslında. Nitelikli her çocuk edebiyatı eserinde olması gerektiği gibi ufkumuzu geliştirecek, bizi farklı alanlarda düşündüren, soru sorduran, bize bir fikri dayatmayan bir yaklaşım bekliyoruz. Ancak böyle kitaplarla felsefe yapılabileceği için bir oturumda soruşturmak için bu tarz kitapları seçiyorum.
Örnek olabilecek kitaplar nelerdir?
Ben çocuklar için felsefe uygulamalarında genellikle kendi kitaplarımı kullanıyorum. Örneğin 1. sınıftan itibaren “Kedimi Ağaçtan İnmeye Nasıl İkna Ederim?” kitabımla derinlikli oturumlar yürütüyoruz. Ayrıca 2. ve 3. sınıflar için Kalem Dağı ve Bitpazarı kitaplarımı da önerebilirim. Kendi kitaplarım dışında çocuklara alan açtığını gördüğüm birkaç kitap daha önereyim: Bu Kitabın Ortasında Duvar Var, Boşluk ve Benim Kayam kitapları da sıklıkla uygulamalrda uyaran olarak kullandığım kitaplardan.
Genel felsefe eğitiminden farkı nedir?
Çocuklar için Felsefe pedagojisinde felsefe tarihinden bahsetmek, felsefe tarihi öğretmek ya da filozoflar ne demiş, hangi filozofun düşüncesi nedir? gibi bir eğitim verme niyetimiz yok. Burada derdimiz çocuğu düşünmeye, sorgulamaya sevk etmek; kendi fikirlerinin nereden geldiği ya da nasıl oluştuğu gibi soruların cevabına odaklanmasını sağlamak. Dolayısıyla aslında burada kavramlar üzerinde konuşuyoruz sadece. Bu kavram hakkında ne düşünüyorsun, mutluluk nedir, özgürlük nedir gibi; kavramlar üzerine bir soruşturma yürütüyoruz. Elbette kolaylaştırıcı genel felsefe bilgisi olsa çok güzel olur ama çocukların bunları bilmesini ya da bir oturumda bunu öğrenmesini beklemiyoruz.
Felsefe sınıfta. Ama nasıl?
Sınıflara felsefenin girebilmesi için öğretmenlerin bu konuda eğitim almış olmaları gerekiyor. Öğretmenler arasında gittikçe yaygınlaştığını öğretmenlerle sohbetlerimde ve verdiğim eğitmen eğitimlerinde görüyorum. Öğretmen bunu sınıfına taşımaya karar verdiğinde ve haftada bir, bir ders saatini ayırdığında zaten çocukların yeni işleyişe, soruşturan topluluğa adapte olması çok kısa sürüyor. Yani burada iş biraz daha öğretmenin isteğine kalıyor ki sınıflarında bunu uygulayan öğretmenler ve onların çok ama çok şanslı öğrencileri var biliyorum.
20 düşünme aracı hakkında biraz bilgi verebilir misiniz?
20 düşünmü aracı derken Philip Cam’in ortaya attığı P4C’nin soruşturma süreçlerinde kullanılabilecek araçlardan bahsediyoruz. Bu 20 uygulama aracı öğrencilerin düşünme sürecindeki ilerleme düzeylerine göre ayrılmış.
Ben bu araçlardan en çok soru kadranını kullanmayı seviyorum. Çünkü soru kadranı çocuk kitaplarıyla P4C uygulamalrı için çok etkin bir araç. Hem kolaylaştırıcının yolunu açıp hazırlık yapmasını sağlıyor hem de çocuklarla çalışırken de daha belirleyici oluyor.
P4C bütüncül bir okul yaklaşımı olmasının yanı sıra her konuda, her yaş ve yetenekte kullanılabilir. Ifadesine ne dersiniz?
Yetişkinler için p4c nasıl uygulanır?
P4C’nin çıkış noktası aslında eğitim sisteminde eksik olan eleştirel düşünme becerilerini geliştirerek soruşturan bir topluluk oluşturmak. 5 yaşından itibaren de kolaylıkla uygulanabiliyor ancak zamanla yapılan uygulamalarda çocuklarda işe yaradığı kadar yetişkinlerde de işe yaradığı, eleştirel düşünme becerilerini geliştirdiği görülüyor. Bir taraftan çok da keyifli bir uygulama. Yetişkinlerde özellikle iş yerlerinde uygulandığında oradaki takım çalışması, iletişim ve karar verme becerilerini geliştirdiğini görüyoruz.
Uygulamanın şekli tıpkı çocuklarla yürüttüğümüz oturumlar gibi ilerlese de yetişkinlerin soruşturmaya yaklaşımları farklılaşıyor elbette. Yetişkinlerle yürütülen oturumlarda da hem felsefi metinleri hem de çocuk kitaplarını uyaran olarak kullanıyoruz. Hatta ben kısa animasyonları kullanmayı da çok seviyorum. Sonuçlarını ve iş yerlerine katkılarını her oturumda tekraren görüyorum.
Bu güzel sohbet için teşekkür ediyorum. Evde, sınıfta ve iş yerlerinde hayata anlam katan felsefe dolu günler diliyorum.